روایت

این کتاب، با همه اشارات تاریخی ظاهراً واقعی که در آن وجود دارد، بهرحال یک ( رمان ) است، و مثل همه رومان ها و داستان های دیگری، در عین حال که ممکن است از واقعیات الهام و بهره بگیرد، هیچ یک از حوادث و شخصیت های آن حقیقی نیستند و علیرغم شباهت بعضی از آنها با حوادث و شخصیت های حقیقی ، داستان مطلقاً ساخته و پرداخته ذهن و احساس و دریافت و سلیقه ها و داوری های آگاهانه و ناخود آگاه نویسنده است و بدون شك اگر كسى «نوار» و «دنباله نوار» را كه انگيزه نگارش كتاب بوده، گوش كند هيچ رابطه «واقعى» ميان اين دو نمى‌تواند بياب زمانى كه كتاب «چشمهايش» انتشار يافت خيلى‌ها گفتند كه استاد ماكان، قهرمان داستان، كمال‌الملك است، خيلى‌ها هم اظهار عقيده كردند كه ارانى است. بعضى‌ها هم كه خود را در كار هنر وارد مى‌دانستند مدعى شدند كه علوى با تركيبى از خودش و اين دو نفر پرسوناژ اصلى داستان را ساخته است. او در آن زمان در برابر تمام اين اظهارعقيده‌ها سكوت مى‌كرد و اگر كسى با سماجت از او درباره استاد ماكان مى‌پرسيد، به يك كلمه «نمى‌دانم» اكتفا مى‌كرد. اما چندسال پيش از مرگش وقتى كسى از او پرسيد: «آقابزرگ، اين استاد ماكان كيست؟» محجوبانه و مظلومانه جواب داد : «خودمم و من فكر مى‌كنم كه «فرود» هم كسى جز خود آقابزرگ نيست.