حادثه همزاد من است

قفقاز ناحیه‌ی جغرافیایی بزرگ با اقلیمی حاصلخیز است که حضور و تاثیرش در تاریخ از زمان امپراطوری آشوریان و مادها تا به امروز مستمر بوده و با تنوع زبانی و قومی شگرفش در تمام تاریخش عالمان، صنعتگران و جنگاوران بزرگی داشته است. پس از عهدنامه‌های گلستان و ترکمنچای و الحاق عمده‌ی سرزمین‌های قفقاز به روسیه‌ی تزاری، جنبش‌های مترقی و نوگرا در این منطقه شتاب گرفتند و زنان و مردان متجدد و روشنفکری در آن ظهور کردند که نقش بزرگی در تاریخ معاصر از خودشان به جا گذاشتند. تنوع زبانی و ارتباطات بین فرهنگی در قفقاز حیات فکری و فرهنگی عظیمی را موجب شده که روشنفکران چندزبانه‌ای در آن شکل بگیرند که به زبان‌های فارسی، ترکی استانبولی، آذری، روسی، ارمنی و … مسلطند و به اکثر این زبان‌ها بخوانند و بنویسند و همین مهم به دامنه‌ی تاثیرشان جلوه‌ای بیشتر از روشنفکران هم‌عصرشان در مناطق دیگر داده است. خاندان جوانشیر نمونه‌ی بارز این مهم هستند که اکثر اعضایش با خلق آثاری در حوزه‌های تاریخ، ادبیات و روزنامه‌نگاری و حتی حضور پررنگ در عرصه‌ی سیاست، نقش به‌سزایی در فرهنگ، اجتماع و سیاست قفقاز، قره‌باغ، باکو، تفلیس، تبریز و … داشتند. کتاب «حادثه همزاد من است» خاطرات «حمیده جوانشیر» از مهم‌ترین زنان روشنفکر دویست سال گذشته‌ است که با روشنگری‌ها، ریزبینی‌ها و نکته‌سنجی‌هایش دریچه‌ی تازه‌ای به بسیاری از وقایع پایان قرن نوزدهم و چند دهه‌ی آغازین قرن بیستم در ایران، ترکیه و روسیه/ شوروی به روی مخاطبش می‌گشاید. حمیده جوانشیر در قامت پرچمدار حقوق زنان و جنبش‌های مدنی مربوط به آن، در حادثه همزاد من است با نگاه ژرفش به ماجراها و اتفاقات آن دوره‌های تاریخی، یکی از معتبرترین اسناد تاریخی را برای ما ارمغان گذاشته که جنگ‌ها، نسل‌کشی‌ها، قیام‌ها، انقلاب‌ها و بسیاری وقایع مهم تاریخی آن دوره را در برمی‌گیرد.