کتاب قصه و قصه گویی در اسلام

این کتاب ترجمه ای است از “القصاص و المذکرین امام ابوالفرج عبدالرحمن جوزی” که ترجمه، تعلیقات و مقدمه آن را دکتر مهدی محبتی انجام داده است. “القصاص والمذکرین” مهم ترین کتاب درباره مبانی نظری قصه در فرهنگ مسلمین و نیز سنت ادبی ایرانی است که می تواند نیروهای صاحب نظر را در درک و تحلیل عمیق تر سنت و ارتباطش با روزگار مدرن یاری کند. کتاب از چهار بخش تشکیل شده است. بخش اول به سیر تحول قصه و قصه گویی در اسلام می پردازد. در این فصل معنا و زمینه های پیدایش قصه، زمان و مکان قصه گویی ها، قصه گویان مهم و نگاهی به مبانی تئوریک اسلام درباره قصه مورد توجه قرار گرفته است. بخش دوم با عنوان “ابن جوزی و کتاب القصاص والمذکرین” به ابن جوزی، القصاص والمذکرین و… پرداخته است. بخش سوم با مقدمه ای از مولف آغاز می شود و با یادکرد نخستین قصه گوها ادامه می یابد. در این بخش می خوانیم: چه کسی شایسته قصه گویی است؟، قصه گویی جایز نیست جز به فرمان امیر، قصه ها را در وقت نشاط باید گفت، یادکرد مهم ترین قصه گویان، در شناخت قصه گویان بدعت گزاری که سزاوار نکوهش شدند، در نکوهش قصه از زبان بزرگان و ذکر دلایل آن و شیوه های آموزش قصه گویی. بخش چهارم کتاب نیز فهرست ها و منابع را دربر دارد. محبتی در مقدمه بخش اول کتاب آورده است: آنچه امروزه “سنت قصه گویی مسلمین” نامیده می شود به مثابه درختی است که از یکسو ریشه در باورهای روایی عرب جاهلی دارد و از سوی دیگر آب و آفتاب یافته مجموعه ای از سنت های قصه گویی تمدن ها و فرهنگ های دیگر – مثل ایران و روم و مصر و هند – است که در فراخنای زمانی حدودا چهارصد ساله به هم درآمیخت و در ذیل “هویتی واحد” به نام اسلام به برگ و بار نشست.